การพัฒนาทักษะชีวิตที่จำเป็น
การพัฒนาทักษะชีวิตที่จำเป็น การพัฒนาทักษะต่าง ๆ ( Skills Development) ในการออกแบบการพัฒนาทักษะชีวิตนั้นขึ้นอยู่กับว่าผู้ออกแบ...
การพัฒนาทักษะชีวิตที่จำเป็น
การพัฒนาทักษะต่าง ๆ (Skills
Development) ในการออกแบบการพัฒนาทักษะชีวิตนั้นขึ้นอยู่กับว่าผู้ออกแบบปรารถนาจะให้ผลลัพธ์ออกมาเป็นอย่างไร
โดยทักษะชีวิตอาจแบ่งออกเป็นทักษะที่จำเป็นได้เป็นหลายประการ เช่น
การแก้ปัญหาระหว่างบุคคล การให้ความร่วมมือ การแสดงออกอย่างเหมาะสม
การมีความรับผิดชอบ การเห็นอกเห็นใจผู้อื่น การควบคุมตนเอง ทักษะการสื่อสาร
การแก้ปัญหาความขัดแย้ง ทักษะการควบคุมความโกรธ การแก้ปัญหาและการตัดสินใจ
การคิดอย่างมีวิจารณญาณและสร้างสรรค์ การตระหนักรู้ในตนเอง การเผชิญและจัดการกับความเครียด
ตลอดจนการจัดการกับอารมณ์ของตนเอง เป็นต้น
ได้มีการศึกษา * (1) เกี่ยวกับวิธีการพัฒนาทักษะชีวิตในเด็กและวัยรุ่น
โดยได้แบ่งองค์ประกอบสำคัญของโปรแกรมการพัฒนาทักษะชีวิตไว้ 3 องค์ประกอบ
คือ
1. องค์ประกอบทักษะทางสังคม
(Social
Skills)
2. องค์ประกอบทักษะทางความคิด
(Cognitive
Skills)
3. พื้นฐานสำคัญของโปรแกรมการพัฒนาทักษะชีวิต
1. องค์ประกอบทักษะทางสังคม (Social Skills)
ประกอบด้วย ทักษะการติดต่อสื่อสาร
ทักษะการปฏิเสธและเจรจาต่อรอง ทักษะการกล้าแสดงออกอย่างเหมาะสม ทักษะระหว่างบุคคล
(การพัฒนาสัมพันธภาพที่ดี) ทักษะการให้ความร่วมมือ ทักษะการเห็นอกเห็นใจบุคคลอื่น
และเนื่องจากวัยรุ่นเป็นวัยของความท้าทาย มีความสัมพันธ์กับบุคคลอื่นเพิ่มขึ้นไม่ว่าจะเป็นพ่อ
แม่ กลุ่มเพื่อน หรือบุคคลอื่นๆ ในสังคม
สิ่งเหล่านี้จะเพิ่มความซับซ้อนของการมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคมให้กับวัยรุ่น
การที่วัยรุ่นขาดทักษะทางสังคมที่พอเพียง
หรือวัยรุ่นที่ล้มเหลวในการพัฒนาทักษะสำหรับการปฏิสัมพันธ์กับบุคคลอื่น อาจถูกการปฏิเสธจากกลุ่มสังคมนั้น
และนำมาซึ่งพฤติกรรมต่าง ๆ ที่ไม่เหมาะสม เช่น พฤติกรรมก้าวร้าว
การแยกตัวออกจากสังคม การใช้สารเสพติดต่าง ๆ เป็นต้น
2. องค์ประกอบทักษะทางความคิด (Cognitive
Skills)
ประกอบด้วย ทักษะการแก้ปัญหาและทักษะการตัดสินใจ
(การเข้าใจผลที่จะเกิดขึ้นของการกระทำ การกำหนดทางเลือกในการแก้ปัญหา)
การพัฒนาทักษะชีวิตส่วนใหญ่จะรวมทักษะทางสังคมและทักษะทางความคิดเข้าด้วยกัน
การแก้ปัญหาและการตัดสินใจ
เป็นทักษะสำคัญของทักษะทางความคิดในการที่จะช่วยพัฒนาทักษะชีวิตให้กับวัยรุ่น
จากทฤษฎีของแบนดูรากล่าวไว้ว่า บุคคลที่มีประสบการณ์ที่ยุ่งยากเกี่ยวกับการตัดสินใจและการแก้ปัญหา
จะส่งผลให้บุคคลนั้นไม่สามารถสร้างเป้าหมายที่เหมาะสมและประสบความสำเร็จในเป้าหมายที่ตั้งไว้ได้
ดังนั้นสิ่งสำคัญในการฝึกทักษะการตัดสินใจและการแก้ปัญหาให้กับวัยรุ่นนั้นจะต้องออกแบบโมเดลให้วัยรุ่นเรียนรู้ว่าอย่างไร
(How) ไม่ใช่รู้ว่าคืออะไร
(What) เท่านั้น
เนื่องจากทักษะทางความคิดจะช่วยให้เด็กนำทักษะที่ได้ฝึกไปประยุกต์ใช้ในการต่อต้านหรือปฏิเสธความกดดันจากกลุ่มเพื่อน
สื่อ และสังคม ได้โดยการเรียนรู้ที่จะคิดอย่างมีวิจารณญาณเกี่ยวกับความกดดันต่าง ๆ
ที่เข้ามาคุกคามในชีวิต
3.
พื้นฐานสำคัญของโปรแกรมการพัฒนาทักษะชีวิต
พื้นฐานสำคัญของโปรแกรมการพัฒนาทักษะชีวิต
* (1) ประกอบด้วยส่วนสำคัญ 3 ส่วน ดังนี้
ส่วนที่ 1 การพัฒนาทักษะ (Skills
Development)
ประกอบด้วย ทักษะ 3 ทักษะ ได้แก่ ทักษะทางด้านสังคม
ทักษะทางด้านความคิด และทักษะการจัดการทางอารมณ์
ส่วนที่ 2 เนื้อหาข้อมูลข่าวสาร (Informational
Content)
เนื้อหาข้อมูลของโปรแกรมการพัฒนาทักษะชีวิตนั้น
อยู่บนพื้นฐานของบุคคล สังคม และประเด็นสำคัญเฉพาะของวัยรุ่นเป็นหลัก
ส่วนที่ 3 วิธีการสอนแบบมีปฏิสัมพันธ์
(Interactive
Teaching Methodologies)
โดยเน้นกระบวนการเรียนรู้อย่างเป็นธรรมชาติ
ได้แก่ การแสดงบทบาทสมมติ การเรียนรู้จากตัวแบบ และการใช้กิจกรรมกลุ่ม เป็นต้น
* (1) แมนกรูก้า วิทแมน และโพสเนอร์ (Mangrulkar,
Whitman, & Posner. 2001)
