สาเหตุที่ทำให้เกิดความบกพร่องของทักษะชีวิต
สาเหตุที่ทำให้เกิดความบกพร่องของทักษะชีวิต ได้มีการกล่าวถึง ทักษะชีวิต ไว้ว่า บุคคลที่บกพร่องในทักษะชีวิตจะไม่สามารถพัฒนาหรือ...
สาเหตุที่ทำให้เกิดความบกพร่องของทักษะชีวิต
ได้มีการกล่าวถึงทักษะชีวิตไว้ว่า
บุคคลที่บกพร่องในทักษะชีวิตจะไม่สามารถพัฒนาหรือเติมเต็มศักยภาพของตนเองได้ตลอดจนการที่บุคคลมีความเจ็บป่วยทางจิตใจเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงความบกพร่องของชีวิต บุคคลสามารถมีทักษะชีวิตที่เข้มแข็งและอ่อนแอของตัวเอง
ซึ่งในที่นี้จะเน้นเฉพาะกรณีบุคคลที่มีทักษะชีวิตที่บกพร่องอาจสืบเนื่องมาจากสาเหตุต่าง
ๆ ดังนี้
1. บุคคลที่มีทักษะการคิดที่อ่อนแอ (Thinking Skills Weaknesses)
ทักษะการคิดที่ไม่เข้มแข็ง จะทำให้บุคคลมีทักษะต่ำ
ทั้งนี้อาจจำแนกประเด็นสำคัญ ได้ดังนี้
1.1 การสืบเนื่องจากความไม่พอเพียง (Attribution Deficiencies) ในความรับผิดชอบ และการอธิบายเกี่ยวกับตนเองเป็นสิ่งสำคัญสำหรับทักษะชีวิตที่ไม่ค่อยเข้มแข็ง
บุคคลมักจะบอกหรืออธิบายเกี่ยวกับตนเองว่าเกิดอะไรขึ้นกับชีวิต
การอธิบายที่ผิดพลาดเกี่ยวกับความรับผิดชอบและสาเหตุต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นเป็นประเด็นสำคัญ
หรือการหลีกเลี่ยงความรับผิดชอบ เช่น
การคิดเกี่ยวกับตนเองว่าสิ่งที่เกิดขึ้นเป็นธรรมชาติของตัวฉันเอง
เป็นเพราะความโชคร้ายที่เกิดขึ้นกับฉันในอดีต เป็นเพราะฉันโชคไม่ดี
เป็นเพราะสิ่งแวดล้อมที่แย่ทำให้ฉันเป็นแบบนี้ เป็นความผิดพลาดของคนอื่นเลยทำให้ฉันต้องเป็นแบบนี้
และเป็นเพราะความผิดของฉันเอง เป็นต้น
จากประเด็นดังกล่าวข้างต้นเป็นสิ่งที่บกพร่องทางความคิดที่ส่งต่อการมีทักษะชีวิตที่บกพร่อง
1.2. กฎระเบียบส่วนตนที่ไม่เป็นความจริง (Unrealistic Personal Rules)
อาจจะกล่าวได้ว่า
กฎระเบียบส่วนตนหมายถึง สิ่งที่ต้องทำและไม่ทำ (Do and Don’t) ซึ่งเป็นการนำพาชีวิตของบุคคลแต่ละคน
จะมีกฎระเบียบที่เป็นมาตรฐานสำหรับตนเองและบุคคลอื่น บางครั้งมาตรฐานเหล่านั้นที่ตนเองสร้างขึ้นเป็นสิ่งที่เป็นไปได้และมีความยืดหยุ่นเหมาะสม
แต่สำหรับบางโอกาสก็อาจจะมีมาตรฐานที่ไม่เป็นจริงและมีความยึดติดภายในที่ไม่เหมาะสม
โดยสิ่งเหล่านี้เป็นกฎระเบียบที่ยึดติดภายในตนเองโดยมีการคิดยึดติดว่า จะต้อง (Must), ควรจะ (Ought) และน่าจะ (Should) ประเด็นเหล่านี้เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้บุคคลมีทักษะที่ไม่เข้มแข็งในการดำเนินชีวิต
1.3 การรับรู้ตนเองที่ไม่ถูกต้อง (Perceiving Inaccurately)
บุคคลที่มีทักษะชีวิตไม่เข้มแข็งจะมีการรับรู้ที่ผิดพลาดและยึดติดกับการรับรู้นั้น
เป็นเรื่องยากที่บุคคลจะยอมรับในสิ่งที่ตรงกันข้ามกับสิ่งที่ตนเองได้ประเมินไว้อย่างสูง
ไม่ว่าจะเป็น ความเก่ง ความฉลาด ความน่ารัก ความสามารถ ทั้งในด้านการงานหรือการศึกษา
1.4 การพูดคุยกับตนเองในทางลบ (Negative Self-Talk)
ในการพูดคุยกับตนเอง
โดยอาจแบ่งเป็น 2 ประเด็นใหญ่ ๆ คือการบอกให้ตนเองสงบ และการสอนตนเอง (Calming and
Coaching) ทั้งนี้การพูดคุยกับตนเองในทางลบสามารถทำให้บุคคลมีทักษะชีวิตที่บกพร่องได้
1.5 การกลัวการเปลี่ยนแปลง (Fear of Change)
การที่บุคคลมีทักษะชีวิตที่บกพร่องอาจก่อให้เกิดเป็นนิสัยที่ถาวรของตนเองได้
และบุคคลส่วนใหญ่มักจะต่อต้านกับการเปลี่ยนแปลงเนื่องมาจากความกลัว
ความกลัวการเปลี่ยนแปลงอาจจำแนกออกเป็น 7 มิติ ได้ดังนี้
(1)
บุคคลมักจะกลัวในสิ่งที่ตนเองไม่รู้
(2)
บุคคลกลัวความลำบากในการที่จะต้องพยายามเพิ่มขึ้นในการที่จะเปลี่ยนแปลงตนเอง
(3)
บุคคลกลัวการสูญเสียผลประโยชน์บางอย่างกับพฤติกรรมที่ยังคงทำอยู่เมื่อต้องเปลี่ยนแปลงตนเอง
(4)
กลัวว่าคนอื่นจะไม่ยอมรับตนเองอันเกิดจากผลของการเปลี่ยนแปลงตนเอง
(5)
กลัวเกิดความขัดแย้งภายในตนเองเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงตนเอง
(6)
กลัวที่จะล้มเหลวอันเป็นผลการจากเปลี่ยนแปลง และ
(7)
กลัวผลลัพธ์ของความสำเร็จ
ความกลัวเหล่านี้จะเกิดขึ้นกับบุคคล
จะส่งผลให้บุคคลนั้นมีทักษะชีวิตที่บกพร่องอยู่ในการดำเนินชีวิต นอกจากนี้
การปฏิบัติต่อกันภายในครอบครัว
ก็เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดความบกพร่องของทักษะชีวิตได้หลายประการ คือ
(1)
พ่อแม่ ผู้ปกครองเลี้ยงดูเด็กแบบไข่ในหิน ทำให้เด็กไม่มีโอกาสได้ทำ
หรือตัดสินใจเลือก หรือแสดงความต้องการ หรือการตัดสินใจเพื่อแก้ปัญหาเอง
หรือช่วยเหลือตนเอง ตามวัย
(2)
เด็กมีความอดทนน้อย เพราะเคยมีประสบการณ์ที่สมหวังทุกอย่าง
เมื่อเจออุปสรรคมักจะทนไม่ได้ บางคนถึงกับตัดสินใจพลาด เช่น ทำร้ายผู้อื่น
หรือทำร้ายตนเอง
(3)
ขาดการฝึกการแก้ปัญหา
(4)
ขาดการปรับตัวเข้ากับสังคมและกลุ่มเพื่อนเพราะถูกบังคับให้มุ่งเรียนอย่างเดียว
ไม่ได้เล่นหรือทำกิจกรรมกลุ่ม หรือคบหากับเพื่อนฝูง
เมื่อต้องทำงานในชีวิตจริงจะปรับตัวกับเพื่อนร่วมงานยาก
และอาจจะถูกทิ้งให้โดดเดี่ยว
(5)
ขาดการรู้เท่าทันคน
(6)
พ่อแม่ ผู้ปกครอง ไม่มีเวลาอยู่กับเด็กเนื่องจากต้องทำงานหาเงิน
จนไม่รู้ว่าลูกหรือเด็กในปกครองกำลังเผชิญกับปัญหาอะไรบ้าง
ดังนั้นครอบครัวก็เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เด็กเกิดความบกพร่องของทักษะชีวิต
การที่พ่อแม่หรือผู้ปกครองไม่ฝึกเด็กให้มีความเข้มแข็งทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์
สังคม และสติปัญญา จึงทำให้เด็กเป็นบุคคลอ่อนแอ กลัวการเปลี่ยนแปลง มีความอดทนน้อย
แก้ปัญหาไม่เป็น ปรับตัวเข้ากับสังคมไม่ได้
